Er stroomt weer water uit de dorpspomp van Leut! Vandaag een leuke stopplaats voor dorstige fiets- of wandeltoeristen, maar 150 jaar geleden een noodzakelijk gebeuren. Ik leg u uit waarom.
Mensen passeren vaak voorbij de drie grote lindebomen in Leut-dorp, maar doordat de pomp in de schaduw van de bomen staat, valt ze niet altijd op. Ze is ook best donker geverfd, maar goed dat ze nu even in de picture staat.
De pomp kwam er ooit doordat hygiëne en zuiver drinkwater overal in de 19de eeuw veel aandacht kreeg. Vanaf 1832 brak gemiddeld om de 10 jaar een cholera-epidemie uit, maar de crisis van 1866 was de zwaarste met tienduizenden doden in ons land. Cholera is een bacterie die via water verspreid wordt. Felle diarree, acute uitdroging, met vaak een snelle dood als gevolg.
(Lees verder onder de foto)
Onze dokter Hauben – vriend en arts van graaf Vilain XIIII – roept destijds in kranten op tot het gebruiken van zuiver water.
Was er dan nergens zuiver drinkwater in Leut? Toch wel.
Zoals in veel dorpen zocht men water bij natuurlijke bronnen, maar wie wat meer geld had, kon zich op privéterrein een stenen waterput mét pomp veroorloven. Dat begon in de 18de eeuw al, maar toen men in de 19de eeuw vaak sneller zuiver water wenste, werden die enkele huizen met privépomp gewoon platgelopen door de dorpelingen.
Dat gebeurde ook in Leut, zo lezen we letterlijk in het gemeenteraadsverslag: “We plaatsen een waterput, omdat vele huisgezinnen nood hebben aan goed water, en niet altijd worden toegelaten bij anderen om zich van het nodige water te voorzien.”
Het plaatsen van de publieke pomp zou voortaan de ‘waterstress’ onder de Leutenaren weghalen.
(Lees verder onder de foto)
Een verslag uit 14 november, maar het exacte jaartal ontbreekt. De aanwezigen zijn burgemeester Vilain XIIII, schepenen Kraewinkels en De Witte, raadsleden Dirkx, Venken en Derhaeg. Als we het geschrift vergelijken met eerdere verslagen, moet het om 1871 of 1872 gaan.
Wat er nog staat: “Aangezien de gemeente geen publieke pomp of put heeft, en veel gezinnen goed water nodig hebben, besluiten wij enen put te graven en in steen te bouwen te midden van het dorp, naast de gemeenteschool. Op de put zullen we een stevigen pomp plaatsen.” De jongensschool uit 1872 lag waar vandaag Osteria Cellini ligt.
(Lees verder onder de foto)
Het gemeentebesluit dateert uit november 1872, dus ik vermoed dat de waterpomp pas effectief in 1873 wordt geplaatst.
Exact dat jaar wordt ook de kerk van Leut gebouwd, een immens bouwwerk. Leut-dorp moet dan een enorme werfzone geweest zijn, maar daar deel ik binnenkort weer meer over.
Heel mooi en informatief interessant.