In het Maasland had men amper van Romeinen gehoord, tot Julius Caesar in 57 v.C. met een heel leger binnenviel. Niets zou ooit nog hetzelfde zijn. Oudhistoricus Pieter Craenen legt ons in drie afleveringen uit waarom en vooral hoé de Romeinen hun stempel doorduwden aan de Maas.
Romeinse invloed stort in elkaar… aflevering 3.
De bloeiende periode die we in de vorige aflevering bespraken, kent helaas een einde vanaf de jaren 170. De bewoning in vele villa’s stopt abrupt en archeologische resten bewijzen de verwoesting.
“In het hele Maasland zien we sites met sporen van brand en vernieling. Dat moet dus ook bij ons gebeurd zijn”, zegt Pieter. “In 170 vallen de Chauci, een Germaanse stam uit het huidige Noord-Duitsland, de Maasvallei binnen. Enkele jaren later is het weer prijs als de opstandige Romeinse soldaat Maternus samen met deserteurs het gebied plundert.”
“Maaslandse nederzettingen die het einde van de tweede eeuw wisten te overleven zoals de villa in Rekem, worden finaal in de woelige derde eeuw verwoest. Weer door invallen van Frankische stammen zoals de Alamanni. Tegen het jaar 260 verdwijnen heel wat Maaslandse nederzettingen echt.”
Stenen forten langs de Maas
De vele succesvolle invallen van stammen bewijzen de zwakte van de grensverdediging waardoor de Romeinen een laatste tandje bijsteken. De limesverdediging moet beter, en men schakelt over naar stenen verdedigingswerken.
(Lees verder onder de foto)
“Stenen forten aan de grenzen van het rijk waren er al, maar voortaan zouden er stenen forten langs de Maas opduiken, als extra verdedigingslinie. In de vierde eeuw stond er een stenen fort of castellum in Maastricht. Die nederzetting moest de brug van Maastricht beschermen, die intussen herbouwd was in steen.”
Castellum van Stokkem?
Stond er ook zo’n fort of castellum in Dilsen-Stokkem? Het kan volgens Craenen, en daar hij heeft meerdere redenen voor.
“Geschiedschrijver Ammianus Marcellinus vertelt over hoe de Romeinse keizer Julianus de Franken moest verjagen in de Maasvallei. ‘Drie forten in rechte lijn op de oever van de Maas’ bleken vernield en moesten hersteld worden. Zijn letterlijke woorden: ‘munimenta tria recta serie superciliis imposita fluminis Mosae’.”
(Lees verder onder de foto)
Diezelfde Ammianus zegt dat hongerige Romeinse soldaten bij een castellum ontevreden waren omdat het graan van de Chamavi–stam niet rijp was. “Die stam lag veel noordelijker van Stokkem, maar de verdere afstand kan net een reden zijn van die honger.”
En dan zijn er nog de tastbare elementen. In 1969 komt in Stokkem in de oude kiezelgroeven ten oosten van de oude Maas aan Koeweide iets bijzonder naar boven. “Het ging om maar liefst 20 blokken in kalkzandsteen en mergelsteen, samen met enkele zware stukken muur aan metselwerk, pannen en tegels uit de Romeinse tijd”, weet Pieter. De muur bleek 1.40 meter breed te zijn.
(Lees verder onder de foto)
“Die vondsten zijn bovengehaald onder leiding van archeoloog Claassen, pal aan de oude heirbaan. Volgens hem kon het ‘bezwaarlijk iets anders zijn dan een castellum uit de laat-Romeinse periode dat in de onmiddellijke omgeving moet gestaan hebben’. De uitvoering bleek grof met onregelmatig metselwerk, wat kan wijzen naar haastige verbouwingen of herstellingen.”
Absolute en exacte wetenschap? Dat is het helaas niet.
“Maar zowel de vondsten en de passages van de geschiedschrijvers, maken de aanwezigheid van een castellum in Dilsen-Stokkem niet onmogelijk. Als we dan de andere unieke Romeinse vondsten in de omgeving erbij halen, valt de puzzel bijna helemaal in elkaar, maar daar vertel ik graag meer over in een 4e aflevering.”
