In 1993 en 1995 stonden de dorpen Kotem, Boorsem en Uikhoven voor een laatste keer écht blank. Sindsdien heeft de mens de rivier ‘onder controle’. De hoge waterstand van de laatste dagen levert mooie beelden op, maar zorgde doorheen de eeuwen vooral voor veel leed en honderden slachtoffers. Een overzicht:
De verhouding tussen de Maas en haar bewoners bleek niet altijd even romantisch als vandaag. Ze staat vandaag dan wel hoog, maar dreigen doet ze niet. Wel, in dreigen en uithalen was ze nochtans zéér goed.
Veel Maasmecheleren herinneren zich de overstromingen in de jaren negentig. Maar voor 1993 duurt het tot in 1926 voor de rivier echt héél hoog staat in onze gemeente. Zeer oude Maaslanders of hun kinderen kennen die verhalen nog. Zo woonden sommige families in Uikhoven en Kotem toen dagenlang op zolder.
Dat de Maas geregeld uit haar oevers trad, was nooit een verrassing en hoorde er nu eenmaal bij. Je woonde er op eigen risico en de mensen gingen er creatief mee om, zoals in 1740-1741 toen de pastoor van Mechelen-aan-de-Maas zijn koeien op het droge moest heisen. Letterlijk de kerk in, omdat het daar toch net wat hoger lag.
Ijsschotsen
In oude kronieken wordt beschreven hoe de rivier kon dichtvriezen en dat boeren met paard en kar over het ijs reden naar dorpen aan de overzijde. Handig! Tijdens de dooi ontstonden dan weer gigantische ijsschotsen die het steeds meer aanstromende water uit de bedding duwde.
Soms lagen er velden vol reuze ijsblokken, maar in ergere gevallen verzamelde dat ijs in een smaller stuk bedding, waardoor er een ‘ijsdam’ ontstond, zoals in 18 januari 1616. Er lag die winter anderhalve meter sneeuw.
Dorpen wegspoelen
En toch bleven mensen ‘koppig’ wonen aan de Maas, ook al zou ze nog vaak ongemeen hard toeslaan. Hoeveel mensen doorheen de eeuwen verdronken is niet exact te tellen, maar het gaat ongetwijfeld om honderden misschien wel duizenden slachtoffers.
Bij de overstromingen van 1643 kregen het Maasland met de kern in Dilsen-Maasmechelen het te verduren. Obbicht aan de Nederlandse zijde werd weggespoeld met zo’n 500 doden als gevolg. Obbicht lag toen waar nu natuurgebied ‘Negenoord’ ligt aan De Wissen. De kerk van Vucht werd zelfs omver gespoeld.
En dan is er dat verhaal over het kasteel van Elsloo dat in 1459 in de Maas verdween. Vandaag gekend als ‘de ruïne’. Een groot deel van Elsloo en het kasteel lag vroeger exact daar waar de Maas nu stroomt in Kotem. Het ganse dorp schoof hogerop naar daar waar Elsloo vandaag ligt.
Gaan we ooit nog zulke taferelen uit het verleden meemaken? Die kans is klein aangezien de rivier op héél wat plaatsen is afgegraven en er stevige dijken zijn aangelegd. Maar dat de natuur altijd baas blijft, is een zekerheid.
