De Pauwengraaf heeft een geheim. Hoorde jij ooit al van het ‘verborgen’ kunstwerk? Het oudste stukje gevelkunst van de gemeente hangt er verscholen op eenzame hoogte en is vermoedelijk geschilderd rond 1930. Wij gingen op pad met Maasmechelaar Koen Albregts.
“Marco, ik moet u eens iets laten zien. Het gaat over de Pauwengraaf. Heb je binnenkort tijd?” Koen Albregts (68) stuurt me in januari een mysterieus berichtje via Messenger. Hij prikkelt mijn nieuwsgierigheid en ik ga in op het voorstel.
We spreken af bij café Du Pont. Wat hij me wil laten zien weet ik niet. We drinken een koffie en hij legt mij uit dat hier vooraan in de Pauwengraaf een héél oud kunstwerk hangt. “Ooit al gezien?”, vraagt hij mij met brede glimlach. Ik kan alleen maar ‘nee’ schudden.
We wandelen naar buiten en houden halt aan het pand waar ooit nog ‘Het Sportraam’ lag en vandaag ‘Mario’ zijn kranten verkoopt. Koen zet een aantal stappen achteruit, kijkt omhoog en wijst. “Daarboven! Ziet ge?” (Lees verder onder foto)
Ik zie het inderdaad. Een kunstwerk helemaal in de nok van één van de oudste gebouwen van de Pauwengraaf. En nooit heb ik dat gezien! Niet te geloven.
“Dat hangt daar dus bijna 100 jaar hé! En geen kat die het weet. (Lacht) Ik verkocht het pand in de jaren tachtig aan de huidige eigenaar, en liet in het contract zetten dat hij de gevel zou bewaren èn het kunstwerk moest koesteren als een goede huisvader! Terecht, niet? Zo mooi!”
ACW
Voor alle duidelijkheid, het gebouw was geen eigendom van Koen, maar van de katholieke zuil waar de man jarenlang voor werkte. Hier op deze plek ontstond het Maasmechelse ACV. Het ACW kennen we als de christelijke arbeidersbeweging. De CM (Mutualiteit) is daar ook aan gelinkt. (Lees verder onder de foto)
Volg even mee.
Rond 1920 richtte de christelijke arbeidersbeweging meerdere ‘coöperaties’ op in ons land. Arbeiders kochten dan coöperatieve aandelen en werden zo mede-eigenaar van spaarkassen, verzekeringen, maar ook bakkerijen en winkels. Mijnwerkers-aandeelhouders kregen jaarlijks een klein dividend maar vooral korting in de winkel of in de bakkerij.
Eén van die winkels heette ‘De Welvaart’, werd gebouwd door de coöperatieve en lag jarenlang op de Pauwengraaf, in dit pand dus. Het groeide uit tot het Maasmechelse ACV-kantoor dat midden jaren tachtig verhuisde naar Mechelen-aan-de-Maas langs De Jagersborg waar het nog steeds ligt. (Lees verder onder de foto)
Maar het is hier aan de Pauwengraaf dat rond 1930 een kunstenaar dit werk schildert in de nok van het gebouw. Het symboliseert de opmars van de industrialisatie, de duizenden arbeiders en de rechten waar ze voor strijden.
“Die typische dampende schoorstenen. Industrie, mijnindustrie wat Eisden betreft in de jaren 30, 40, 50 en nog veel langer. Ik weet niet wie het schilderde, maar het doet me denken aan de Russische pamfletten uit de jaren 20.”
Wat Albregts betreft zou het kunstwerk voorzichtig gerestaureerd moeten worden. “Het heeft al wat geleden, maar eigenlijk ziet het er nog best goed uit voor bijna 100 jaar oud te zijn. Laten verdwijnen zou zonde zijn.”
Kruindersweg en socialisten
In dezelfde periode zag ook de socialistische arbeidersbeweging (ABVV) het levenslicht in Eisden. Op de Kruindersweg enkele honderden meters verder, bouwden de Luikenaren een pand met exact hetzelfde doel. Zoveel mogelijk arbeiders bij hen laten aansluiten, aandelen te laten kopen, met als doel hun rechten te verdedigen. (Lees verder onder de foto)
Vandaag vind je er klerenwinkel Milano, maar wie omhoog kijkt leest duidelijk ‘Société Cve, Ouvrière Union Cooperative à Liège’. Kortom: de kiem van de socialistische vakbond in Maasmechelen ligt in dít pand, gebouwd rond 1925.
Vandaag is het 1 mei en vieren heel wat mensen de Dag van de Arbeid. Op deze feestdag eisen vakbonden en organisaties vaak meer rechten voor arbeiders.
En ik kijk voortaan altijd even omhoog als ik over de Pauwengraaf wandel.
Speciale dank aan Koen Albregts die spontaan deze tip met Ooit aan de Maas wilde delen.
Het pand is van 1925, waarschijnlijk het eerste gebouw op de Pauwengraaf. Wij hebben het inderdaad van het ACW gekocht in 1998. We hebben de voorgevel onmiddellijk in de oorspronkelijke staat terug hersteld, want de 4 bogen die je nu ziet waren verscholen achter een lelijke gevelbekleding. Het kunstwerk heb ik toen al bekeken van kortbij op een stelling. Het is pleisterwerk dat ingegraveerd is en lichtjes ingekleurd. Het pleisterwerk is op sommige plaatsen losgekomen. Vanaf 1998 tot nu hebben we permanent renovatiewerken uitgevoerd. Daken, platte daken, ramen en deuren, elektriciteitsvernieuwingen, gasketels, héél veel gyprocwerken…en dit voornamelijk met eigen handen. We zijn uiteraard heel fier op het resultaat. Wij wonen momenteel achter het kunstwerk ?
Ben de zus van Monique en heb meer dan 35 jaar achter het gebouw gewoond en begin jaren 70 van de vorige eeuw heb ik van de maatschappij de tuin die op de mie merkenstraat uitkwam gekocht en in 2012 verkocht
Ik ken het gebouw heel goed en nog geweten dat de familie Mantels er de winkel de welvaart hebben uitgebaat
Maar het kunstwerk heb ik nooit gezien
Weet wel dat Eric van het sportteam de gevel in zijn originele staat heeft laten restaureren maar er is mysterieus genoeg nooit over dat kunstwerk gesproken
Mooi en voor mij nostalgische herinneringen
Het pand werd gebouwd en was tot einde jaren 90 eigendom van een provinciale structuur die toen tegelijk coöperatie en katholieke werkliedenbond was, na de Tweede Wereldoorlog ging dit over in “de Kristen Maatschappelijke werken” zeg maar de werkmaatschappij van het ACW van Limburg. Omdat CM en ACV na de mijnsluiting liever richting administratief centrum van Maasmechelen trokken verrees er vlak naast de Jagersborg aan de Heirstraat een nieuw gebouw en werd de Pauwengraaf 11 verkocht.
Straf, mijn vader startte in 1936 met ‘n kruidenierszaak op de Pauwengraaf wat ik eind jaren ’70 transformeerde naar koffiehuis Bunch maar dit heb ik nooit geweten, vandaag moet ik op de Pauwengraaf zijn en ga ik er zeker op letten..
ik ken deze muurschildering al heel lang – heb dikwijls staan kijken maar nooit goed gezien wat het juist voorstelde .ik heb me wel vaak afgevraagd hoe men op het idee is gekomen om zo iets zo hoog op de gevel (helemaal onder het dak) te schilderen . het zou eigenlijk gerestaureerd moeten worden zodat het beter zichtbaar wordt. zo blijkt PAUWENGRAAF nog waardevoller te zijn dan ze al was voor EISDENgerard
goede tip , volgende keer eens omhoog kijken daar , bedankt
Heel mooi !!!! Nooit opgevallen !!! Ben dan ook niet zo groot van gestalte, en als ik steeds omhoog moet kijken loop ik gegarandeerd tegen een betonnen blok of metalen paal van één of ander verkeersbord …. Maar echt enorm mooi !!! Zouden er op de tuinwijk ook nog huizen zijn met zo’n kunstwerk in de nok ?????
Vreuger veel geweest maar schilderkunst nooit gezien,good gedaan.Groeten.
Mooi, ik heb steeds naar dit mooie pand gekeken
Voor kwa arcievteur vond een heel bijzondere en mooie pand.
… en dit kunstwerk is mij nooit opgevallen. Nu nog de financiele middelen vinden om het te restaureren.
I prachtig.heel intéressant.
Mijn oudershuis ligt in de Mie Merkenstraat áchter de Pauwengraaf , ik heb er achteraf ook nog zelf gewoond met mijn kinderen, ik heb dit nooit gezien?, Als de ‘niet noodzakelijke verplaatsingen’ weer toegelaten zijn, ga ik zeker eens verkennen! Mooi??
mooi stukje geschiedenis !
#toppie bedankt .
Mooi. Nooit gezien, maar ben zo groot niet.
Als ik het goed begrijp, want dat is me niet heel duidelijk, werd het pand door de coöperatie gebouwd en werd bijgevolg ook het kunstwerk in hun opdracht uitgevoerd.