Maasmechelen opende recent haar eerste volkstuintje aan de Hemelrijkstraat, idyllisch achter oude muren en op een plek met een rijke historie. Maar het had niet veel gescheeld of heel die plek waar de oerkern van Mechelen-aan-de-Maas ooit lag, had plaats gemaakt voor woningen.
Volg even mee.
Maasmechelen bestaat uit een aantal deelgemeenten zoals Meeswijk, Leut, Opgrimbie, Boorsem, Vucht, Eisden, Uikhoven… maar wat men soms vergeet is dat één van de oerdorpen Mechelen-aan-de-Maas heet. Dat stukje gemeente is sinds de jaren 80-90 helemaal opgegaan in het grotere geheel na de fusie.
Als we even terug moeten naar het ‘dorp Mechelen-aan-de-Maas’ en naar haar oorsprong dan eindigen we daar waar recent de eerste gemeentelijke Volkstuintjes geopend zijn.
Het is soms moeilijk in te beelden. In dorpen zoals Leut of Vucht heb je nog een mooie oude kern waar de kerk centraal staat, de pastorie erbij, en dan wat oude huisjes errond. Dat was ooit ook aan de Hemelrijkstraat het geval met Mechelen.
(Lees verder onder de foto)
Vandaag zien we aan de dokter Haubenlaan de kerk en het plein met de cafeetjes rond. Maar eigenlijk is dat het ‘jongere’ oud-Mechelen. Dat plein ontstond rond 1850 en groeide uit naar het ‘nieuwe centrum’. Voor het ‘echte’ oude Mechelen-centrum moeten we dus naar de Hemelrijkstraat.
Het misschien nog belangrijkste en meest zichtbare uit dat verre verleden, is het historische kerkhof.
(Lees verder onder de foto)
Daar liggen de Oermechelaren zoals pakweg Jozef Smeets, zijn vrouw, zijn ouders. Of dokter Hauben en zijn hele familie. Of de familie Schuermans, Drutti, Haerden, Terwingen, Gorissen, en ga zo maar door. Lang voor hen lagen hier al honderden, duizenden, Mechelaren die vele vele eeuwen geleden stierven.
We moeten dan bijna 1.000 jaar terugkijken. Het dorp ontstaat rond de 7de of 8ste eeuw. De parochie met kerk moeten we rond het jaar 1100 situeren.
Al die graven liggen hier niet zomaar. Ze lagen centraal rond de oerkerk en die échte oude kerk van Mechelen lag op dit kerkhof, mooi centraal. Er diende natuurlijk een pastoor in die kerk en die woonde in de pastorie die destijds stond waar vandaag de ingang van het kerkhof ligt.
(Lees verder onder de foto)
De pastoor moest net zoals iedereen – ondanks enkele privileges – zijn eigen groenten, fruit of sla kweken.
En weet je waar die dat eeuwenlang deed? Daar waar vandaag de Volkstuintjes liggen, binnen deze oude muren.
Nee, dit gebied is nooit een kerkhof geweest en was àltijd ingekleurd als pastorietuin.
Jaren tachtig
Oud-Mechelen-kenner Pierre Schuermans – waar ik geregeld goed contact mee heb – vertelde me hoe hij in de jaren 80 al met zijn collega’s aan de alarmbel trok en kon verhinderen dat heel dit kerkhof en bijhorende omgeving verdween. De gemeente wilde het toen opruimen en verkavelen. We mogen Pierre en co dankbaar zijn om dit tegen te houden.
(Lees verder onder de foto)
Vandaag leven we in 2023 en gaat men straks tomaten en courgetten oogsten op een stukje oeroud Mechelen. Volkstuintjes, een idee met een duurzaam karakter waarmee het behoud van het Erfgoed hopelijk ook gegarandeerd is. En als ik stemmen binnen de gemeente mag geloven, wil men heel de site tot aan het kapelletje opwaarderen.
Ik hou van geschiedenis, en vind erfgoed belangrijk. En ja, ik besef ook dat we niet in Bokrijk leven en dat de toekomst zéker zo belangrijk is. Maar laten we koesteren wat er nog is, en waarderen wat we hebben, het oude Mechelen, in een modern jasje waar nodig. En als dat via Volkstuintje kan, dan is iedereen tevreden.
beste, vind het jammer dat er geen woord word gerept over het feit dat mijn vader deze tuin jaren lang heeft verzorgd en dit met hart en ziel en dit samen met nog 2 andere mensen in de straat( zoals de meester en fernand van silustines zoals we hen noemde) nu word het precies afgedaan dat deze tuin verloedert was vanaf de jaren 80, maar de verloedering is er pas gekomen na dat mijn vader er niet voor kon voor zorgen en dit was rond 2017. met vriendelijk groeten Grispen Patrick.